Lenfödem

Lenfatik sistem, ikinci dolaşım sistemi olarak işlev görmektedir. Vücudun bağışıklık sisteminde önemli rol oynar ve proteinden zengin içeriğe sahiptir. Lenf dolaşım sisteminde bir bozulma meydana geldiği zaman proteinden zengin sıvının cilt ve cilt altı dokularda birikmesine bağlı olarak lenfödem oluşmaktadır.

Uzun süreli birikimlerinde cilt altı fibrozis gelişmekte ve tedaviye yanıtı oldukça dirençli hale gelmektedir. Başlangıçta sadece ayak sırtı ve el sırtında belirgin şekilde ortaya çıkan şişme durumu, ilerleyen süreçte bacağa veya kola doğru ilerlemektedir. Çok daha ileri evrelerde karın veya sırt bölgesinde de lenf birikimi oluşmaktadır

Lenfödemin Sebepleri Nelerdir?

Lenfödem sebepleri, primer (birincil) ve sekonder (başka bir nedene bağlı) olmak üzere olarak ikiye ayrılmaktadır.

Lenfödem sebepleri, primer (birincil) ve (başka bir nedene bağlı) olmak üzere olarak ikiye ayrılmaktadır.

Primer lenfödem; başka birtakım sebeplere bağlı olarak değil, doğumsal sebeplerle ortaya çıkan lenfödem durumlarıdır. Primer lenfödem, lenf damarlarında yeterince gelişme olmaması ya da hiç gelişme olmamasıyla meydana gelmektedir. Ödem, doğum sırasında ya da daha ileri yaşlarda ortaya çıkmaktadır.

Sekonder lenfödem, daha sık rastlanır. Altta yatan bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. En sık nedenler olarak lenf bezlerinin alındığı cerrahi operasyonlar sonrası (meme ameliyatları), radyoterapi, travma, bazı tropik parazit enfeksiyonları, selülit ve lenfanjit enfeksiyonları şeklinde sıralanabilmektedir.

Toplardamarların temel fonksiyonlarını yerine getirememesi ve kanı kalbe yeteri kadar taşıyamaması sebebiyle ortaya çıkan venöz yetmezlikde (varis) lenfatik sisteme yük olarak lenf ödemin oluşumuna katkıda bulunmaktadır.

Lenfödem, aşırı yağlanma sendromu olarak bilinen ve genellikle kadınlarda ortaya çıkan lipödem oluşumu sonucunda da meydana gelebilmektedir. Adet dönemi ya da hamilelik sonrası, her iki bacakta simetrik nitelikte aşırı yağ oluşumu, lenf sistemine aşırı yüklenilmesine ve lenfödem hastalığının oluşmasına neden olmaktadır.

Lenfödem Belirtileri Nelerdir?

Lenfödemin en önemli belirtisi, lenf akım bozukluğu söz konusu olan bölgelerde meydana gelen şişliklerdir. Ödemli bölgede sıkışma veya dolgunluk hissinin yanında;

• Karıncalanma
• Ağrı
• Lenf akım bozukluğu bulunan bölgede kızarıklık ve renk değişikliği
• Hareket zorluğu ve kısıtlılığı
• Ağırlaşma hali
• Huzursuzluk
• Gerilme hissi

Lenfödemin en önemli belirtisi olan şişme, yavaş ilerleyerek gerçekleşmektedir. İlerleme yavaş olduğundan tanı konulma sürecide uzamaktadır.

Lenfödem Tedavisi

Erken dönem lenf ödem tedavisinde kompleks dekonjestif (boşaltıcı) terapi kullanılmaktadır. Kompleks dekonjestif terapide, elastik nitelikte bası giysiler ve ev egzersiz programları uygulanmaktadır.

Lenfödem sebebiyle meydana gelen şişliğin gözle görülebilir ve ölçülebilir nitelikte olduğu durumlarda fizyoterapistler tarafından uygulanan manuel lenf drenajı tedavisi, çok katmanlı bandaj uygulaması ana tedavi yöntemlerindendir.

“Manuel Lenf Drenajı”, lenf sisteminin eller ile manipüle edilerek, bloke olmuş sıvının serbest akışını sağlayan etkin bir yöntemdir. Bu yöntem ile, ödemli bölgede birikme gösteren lenf sıvısının emilmesi ve sağlıklı şekilde çalışan bölgelerdeki lenf nodüllerine geçişinin gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır. Pnömatik kompresyon cihazı da lenf sıvısının akımını kolaylaştırdığından destekleyici olarak kullanılmaktadır.

Kompresyon bandajı ve çorabı ile, manuel lenf drenajı yöntemiyle harekete geçirilen lenf sisteminin etkinliğinin korunması amaçlanmaktadır. Bandajlama dengeli şekilde ayarlanarak, kasların aktif olduğu durumlarda yüksek basınç ve dinlenme halinde düşük basınç uygulanmaktadır. Böylece lenf sıvısının, özellikle daha önce birikme oluşan bölgede yeniden birikmesi önlenmektedir.

Lenfödemli bölgedeki cilt bakımı oldukça önemlidir çünkü lenfödem cilt enfeksiyonlarına karşı duyarlılığı arttırır. Cilt bakımı, nemlendirme, temizlik ve düzenli olarak lenf drenaj masajı yapılmalıdır. Nadiren ileri derecede lenfödem tedavisinde cerrahi müdahaleler gerçekleştirilebilir. Ayrıca bazı durumlarda semptomları kontrol altına almak için ilaçlar kullanılır. Lenfödem tedavisi uzun vadeli bir süreçtir ve sıklıkla yaşam boyu devam eder.

Lenfödemli hastalarda; altta yatan nedenle birlikte, lenfödemin yaygınlığı ve hangi seviyede olduğu (cilt altı dokuda ileri derecede fibrozis gelişip gelişmemesi), eşlik eden venöz yetmezlik (varis) ve/veya lipödem uygulanacak tedavi yaklaşımını belirlemede önem arz etmektedir. Uygulanan tedavi yöntemlerinin başarı oranı da her hastaya göre değişmektedir.